Hình ảnh ấy đẹp và thiêng nhưng cũng vô tình đóng khung họ trong khu vực bếp núc và bổn phận hi sinh. Bước qua thời đại kinh tế tri thức và hội nhập, thước đo đối với mỗi công dân đã đổi khác. Trong thước đo ấy, giáo dục không chỉ là con đường tìm việc làm.
Giáo dục là tấm hộ chiếu mở ra tự do nội tâm và vị thế xã hội. Khi phụ nữ có cơ hội học, hiểu và rèn luyện, họ không còn chỉ gánh những vai trong gia đình mà có thể kiến tạo tương lai của chính mình. Tri thức cho họ công cụ để đọc thế giới, tiếng nói để tham gia và năng lực để dẫn dắt.
Giáo dục có ích trước hết ở nơi sâu nhất là nhân cách và ý thức tự thân. Nó giúp phụ nữ gọi đúng tên năng lực và ranh giới của bản thân, biết điều gì cần tiếp tục, điều gì nên dừng lại. Khi hiểu cách tri thức vận hành, họ học được phương pháp suy nghĩ, biết phân tích dữ kiện, phản biện thông tin, nhận ra định kiến ẩn trong những lời khen tưởng như vô hại. Một người phụ nữ có nền tảng giáo dục vững vàng không còn đi tìm sự cho phép từ ánh nhìn của người khác mà tìm sự đồng thuận trong lương tri và hiểu biết của chính mình. Đó là điểm khởi đầu của tự chủ.
Câu chuyện của nữ doanh nhân trẻ Michelle Nguyễn (CEO Công ty Cổ phần Tư vấn và Đào tạo MiEdu) là một minh chứng thuyết phục cho sức mở của giáo dục. Xuất phát từ công việc viết sách, chị đến với giáo dục sau những cuộc trao đổi chính sách về đổi mới trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo.
Đi tìm cách tiếp cận giúp người học hiểu mình sâu hơn, chị theo đuổi nghiên cứu một bản đồ nhận diện con người nhằm phục vụ giáo dục cá nhân hóa. Trong cách chị làm có sự kiên trì khoa học và một thông điệp rõ ràng rằng hiểu mình là điểm xuất phát của mọi hành trình.
Đặc biệt với phụ nữ, khi áp lực so sánh và định kiến luôn bủa vây, tri thức không biến mọi người thành bản sao mà đưa mỗi người trở về đúng phiên bản gốc để phát huy điểm mạnh, biết nhịp sinh học và chiến lược ra quyết định phù hợp. Nhờ thế, phụ nữ không chỉ học để biết mà học để trở thành, học để sống đúng và bền vững.
Ở bình diện hệ sinh thái, bà Nguyễn Thị Thủy (Phó Chủ tịch Hội đồng Tư vấn và Hỗ trợ Khởi nghiệp Quốc gia phía Nam) chứng kiến một thập kỷ chuyển mình của phụ nữ Việt qua các chương trình đào tạo và cố vấn.
Bà thấy sự đổi khác bắt đầu từ ánh mắt và giọng nói. Người phụ nữ bước vào lớp với nỗi ngại ngùng, rời lớp với bài thuyết trình rõ ràng, với kế hoạch tài chính đo lường được, với sự dạn dĩ để xuất hiện trên mạng xã hội bằng giá trị thực. Nhiều người từ cửa hàng nhỏ đã biết gọi vốn, xây đội ngũ, đặt quy tắc và văn hóa làm việc.
Những tiến bộ ấy không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho gia đình họ mà còn góp phần hình thành lớp nữ doanh nhân mới, nơi bản lĩnh vận hành song hành cùng sự tử tế. Theo bà, giáo dục là bàn đạp giúp phụ nữ rời vùng an toàn.
Nếu ngày xưa họ được dạy phải chịu đựng thì hôm nay họ học cách đứng lên, phát biểu và bảo vệ chính kiến. Khởi nghiệp chưa bao giờ bằng phẳng nhưng phụ nữ có tri thức sẽ biết biến khó khăn thành cơ hội và giấc mơ thành giá trị.
Còn câu chuyện của MC Gia Uyên (Quán quân cuộc thi Micro Bay 2023) lại nhắc ta về vẻ đẹp của học tập suốt đời. Khi đã có nền tảng báo chí và vị trí vững trong nghề dẫn, cô vẫn học thêm văn bằng hai về Luật để mở rộng hiểu biết, để nói sâu sắc hơn và làm nghề với trách nhiệm công dân.
Lựa chọn này nói nhiều về thước đo giá trị mà phụ nữ hiện đại theo đuổi. Không phải ánh đèn sân khấu hay tần suất xuất hiện, mà là sức nặng tri thức chảy qua từng câu chữ, qua cách ứng xử trước công chúng, qua thái độ tôn trọng sự thật.
Trong môi trường cạnh tranh khắc nghiệt, tri thức trở thành chiếc la bàn để cô giữ mình khỏi ồn ào và khỏi bị dẫn dắt bởi đám đông. Học tập không chỉ giữ vị thế trong nghề mà còn là cách làm mới bản thân mỗi ngày để truyền tải thông điệp với chiều sâu và sự chân thành.
Từ ba câu chuyện ấy, có thể rút ra một mẫu số chung. Giáo dục giúp phụ nữ thay đổi cách nhìn vào chính mình, từ đối tượng bị kỳ vọng thành chủ thể biết đặt kỳ vọng. Giáo dục đưa họ từ chịu đựng sang chủ động, từ sợ sai sang dám thử, từ níu giữ sự ổn định mong manh sang kiến tạo một ổn định dựa trên năng lực cốt lõi.
Người phụ nữ hiểu tài chính biết nói không với những ràng buộc bất công. Người phụ nữ hiểu luật tự tin ký hợp đồng minh bạch, bảo vệ quyền lợi cho mình và đội ngũ. Người phụ nữ biết công nghệ biến chiếc điện thoại thành doanh nghiệp di động, mở khu chợ toàn cầu ngay trong căn nhà nhỏ. Khi tri thức đi vào đời sống, phẩm giá có chỗ đứng và tình yêu thương có phương pháp để bền.
Trong ngày 20/10, khi trao bó hoa cho người phụ nữ, hãy cùng trao thêm một cơ hội học, một cuốn sách, một khóa bồi dưỡng, một tấm vé dự hội thảo hay một giờ trông con để chị em phụ nữ yên tâm trau dồi tri thức.
Những hành động nhỏ ấy là thông điệp rõ ràng rằng chúng ta không tôn vinh phụ nữ bằng lời chúc mà bằng việc mở rộng cơ hội để họ học và lớn lên. Chỉ có tri thức mới tháo những xiềng xích vô hình của định kiến, tạo ra tự do bền vững và giúp phụ nữ đứng vững như một công dân toàn phần của thời đại.
Từ ngọn lửa căn bếp của ngày xưa đến ngọn lửa tri thức của hôm nay, hành trình của người phụ nữ Việt là hành trình bền bỉ và đáng kính. Giáo dục là tấm hộ chiếu đưa họ đi qua mọi biên giới, kể cả biên giới chật hẹp nhất là nỗi sợ trong chính mình.
Khi phụ nữ học và tự chủ, gia đình ấm hơn, doanh nghiệp mạnh hơn, xã hội công bằng và sáng tạo hơn. Đó là lý do vì sao điều quý nhất chúng ta có thể trao tặng là cơ hội tiếp cận tri thức, để mỗi phụ nữ đều có thể định vị bản thân, thay đổi số phận và khẳng định vị thế bằng giá trị thật của mình.
