Cách xử trí với sốt virus

Khi thân nhiệt trẻ cao trên 38,5 độ C đo ngoài da (nách, trán, lỗ tai), cha mẹ có thể cho con dùng paracetamol hạ sốt. Ảnh minh họa: INT

Sốt virus thường gặp ở trẻ em, lây truyền nhanh do tiếp xúc trực tiếp với các dịch tiết từ đường hô hấp của trẻ bị bệnh hoặc đồ chơi dính dịch tiết trong thời gian ở nhà hoặc tại trường học. Thời điểm giao mùa cũng là lúc các loại virus gây sốt phát triển nhiều nhất.

Nguy cơ mắc di chứng nặng nề

Chị Vũ Hà Chi (Cầu Giấy, Hà Nội) - phụ huynh có con nhỏ bị sốt virus, bày tỏ lo lắng: “Bé nhà tôi hiện hơn 4 tuổi, sốt quấy khóc và không chịu ăn uống mấy ngày nay. Dù mệt mỏi vì thời tiết ‘ẩm ương’ này, nhưng tôi phải cố gắng chăm cho con nhanh khỏi. Nhà có trẻ ốm nên mọi người vô cùng sốt ruột”.

Bệnh nhân sốt virus không nên sử dụng mật ong. Mật ong được dùng nhiều trong các bệnh viêm đường hô hấp nhằm giảm ho, giảm cảm giác khó chịu. Mật ong mặc dù có tính sát khuẩn, tăng cường miễn dịch tốt nhưng có thể sinh nhiệt lượng khiến người sốt virus trở nên sốt cao hơn.

Trường hợp như nhà chị Hà Chi không phải hiếm do thời tiết giao mùa, nắng nóng nên trẻ dễ ốm hơn. Chị Hà Thị Thu Trang (Tây Hồ, Hà Nội) chia sẻ vừa chăm sóc con nhỏ ốm do sốt virus được 3 ngày thì con lớn cũng bị ốm. “Khi các con bị sốt mệt, 2 vợ chồng cứ cuống hết cả lên. Tôi phải đưa con đến viện khám sớm, chứ để con ở nhà tự điều trị thì không yên tâm chút nào cả”.

BS.CKII Lê Thanh Chương - Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, nhiễm virus có sốt thường gặp nhất vào thời điểm giao mùa, thời tiết thay đổi đột ngột từ lạnh sang nóng, hoặc những ngày “dở nóng, dở lạnh”.

Đặc biệt, nhiều loại virus có thể gây bệnh cảnh rất nặng đe dọa tính mạng của trẻ hoặc để lại di chứng nặng nề như virus gây viêm não Nhật Bản, virus gây bệnh tay - chân - miệng, virus Dengue gây sốt xuất huyết, virus Rota gây tiêu chảy mất nước…

Theo bác sĩ Chương, lứa tuổi càng nhỏ thì càng dễ bị nhiễm virus, do sức đề kháng của trẻ kém. Tuy nhiên, có một số loại virus do cơ thể trẻ có kháng thể từ mẹ truyền sang con qua nhau thai, qua sữa mẹ thì trẻ có thể bị muộn hơn. Ví dụ như sởi, nếu mẹ đã được tiêm phòng hoặc từng bị nhiễm sởi mà nuôi con bằng sữa mẹ thì ít khi trẻ bị mắc bệnh trước 6 tháng.

Nhiễm virus ở trẻ có thể xảy ra các biến chứng trên nhiều cơ quan của cơ thể nếu không được phát hiện kịp thời và chăm sóc đúng cách như: viêm phổi nặng do RSV, cúm, phù não, viêm cơ tim, phù phổi do virus tay chân miệng; chảy máu, sốc do sốt xuất huyết…

Hiện các bệnh do virus gây ra hầu hết chưa có thuốc đặc hiệu, chủ yếu là điều trị triệu chứng. Nếu trẻ sốt virus đơn thuần có thể điều trị tại nhà, theo hướng dẫn của bác sĩ: mặc thoáng mát, uống nhiều nước, thức ăn dễ tiêu, ăn thêm quả…, đồng thời dự phòng sẵn thuốc hạ sốt để dùng khi cần thiết.

Khi thân nhiệt trẻ cao trên 38,5 độ C đo ngoài da (nách, trán, lỗ tai) thì có thể dùng paracetamol (tên biệt dược: Efferalgan, Panadol, Hapacol…) với liều 10-15mg/kg cân nặng mỗi 6 giờ để tránh sốt quá cao có thể gây các phản ứng bất lợi như co giật, mất nước, mệt mỏi nhiều.

Nếu chưa loại trừ được trẻ có bị sốt xuất huyết hay không thì không được dùng các thuốc chứa thành phần ibuprofen (tên biệt dược: Sotstop, Brufen…) vì có thể gây xuất huyết nặng thêm.

Khi con bị nhiễm virus, cha mẹ không nên quá lo lắng hoặc chủ quan. Cần chăm sóc trẻ chu đáo, phát hiện được các dấu hiệu nặng để đưa trẻ đến các cơ sở y tế thăm khám. Để phòng ngừa nhiễm virus, cha mẹ không cho trẻ tiếp xúc nguồn lây.

Cụ thể, tránh tiếp xúc người đang nhiễm virus, nơi đông người, nằm màn, phun thuốc diệt muỗi… đồng thời nâng cao sức đề kháng cho trẻ: cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, thường xuyên cho trẻ vận động tăng cường thể lực, tạo môi trường sống trong sạch, vui vẻ, lành mạnh. Ngoài ra, cần tiêm phòng đầy đủ vắc-xin tạo miễn dịch chủ động cho trẻ chống lại virus (cúm, sởi, quai bị, viêm não nhật bản, bại liệt, rotavirus…).

Một phòng điều trị của Bệnh viện Nhi Trung ương. Ảnh: BVCC

Những dấu hiệu thường gặp

BS.CKII Nguyễn Minh Tiến - Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (TPHCM) lý giải, sốt virus (siêu vi) hay nhiễm siêu vi là chẩn đoán mà bác sĩ làm công tác nhi khoa thường ghi trên toa thuốc khi vài ngày đầu trẻ bị sốt mà chưa xác định chính xác mắc bệnh gì.

Sốt siêu vi cũng có thể diễn tiến thành sốt xuất huyết, viêm đường hô hấp hay cảm cúm hay sốt phát ban, thậm chí là bệnh tay chân miệng. Do đó, bác sĩ thường hẹn khám lại mỗi ngày hay làm một số xét nghiệm để biết chính xác trẻ bị bệnh gì.

Nếu không tìm được nguyên nhân gây sốt, cũng như loại trừ các vi khuẩn như viêm amidan, viêm tai giữa cấp, nhiễm trùng tiểu,… cũng như xét nghiệm không thấy gợi ý nhiễm khuẩn, bác sĩ vẫn giữ nguyên chẩn đoán nhiễm siêu vi và bệnh này thường sẽ tự khỏi trong vòng 5 - 7 ngày. Một số trẻ hay người lớn có tiếp xúc với nguồn lây đặc biệt các siêu vi H1N1, H5N1, H7N9 có thể biểu hiện viêm phổi nặng diễn tiến đến suy hô hấp nặng, tử vong nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Sốt cao là biểu hiện thường gặp, từ 38 - 39 độ C, thậm chí 40 - 41 độ C. Khi hạ sốt, trẻ lại tỉnh táo, chơi bình thường. Ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, nếu không được hạ sốt kịp thời, trẻ dễ bị co giật, tăng tiết đàm nhớt dẫn đến suy hô hấp, thiếu oxy não nếu không được xử lý kịp thời. Trẻ lớn thường đau cơ bắp, kêu đau khắp mình. Một số trường hợp trẻ có thể đau đầu nhưng vẫn tỉnh táo hoặc có các biểu hiện viêm long đường hô hấp như ho, chảy nước mũi, hắt hơi, họng có thể đỏ…

Ngoài ra, biểu hiện rối loạn tiêu hóa có thể xuất hiện sớm ở trẻ, nếu nguyên nhân gây sốt do siêu vi đường tiêu hóa. Hoặc, dấu hiệu này cũng có thể xuất hiện muộn hơn vài ngày sau khi trẻ sốt, với đặc điểm là tiêu lỏng, không có máu, chất nhày. Một số trẻ còn có biểu hiện sưng hạch vùng đầu, mặt, cổ sau tai, gáy, thường kích thước nhỏ, không đau. Nếu sưng vùng ngay trước tai, có thể nghi ngờ trẻ mắc bệnh quai bị.

Một số trẻ biểu hiện nổi ban, phát ban khu trú ở mặt, chi hay toàn thân, thường xuất hiện 2 - 3 ngày sau khi sốt. Khi xuất hiện ban thì trẻ sẽ đỡ sốt. Một số trẻ có thể bị viêm kết mạc mắt. Trong trường hợp này, kết mạc mắt có thể đỏ, có ghèn, chảy nước mắt. Khi xuất hiện kèm với ban đỏ, phụ huynh có thể nghi ngờ trẻ bị ban sởi. Bên cạnh đó, trẻ có thể nôn nhiều lần nhưng thường xuất hiện sau khi ăn.

BSCKII Dương Ngọc Vân - Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC chia sẻ, nhiều người cho rằng, sốt virus khiến thân nhiệt tăng cao thì cần dùng nước lạnh để hạ nhiệt nhanh. Song, đây là quan niệm sai lầm. Việc nhiễm lạnh do dùng nước lạnh để tắm, lau người hoặc gió lùa khi tắm sẽ khiến cơn sốt virus trở nên nghiêm trọng hơn.

Các chuyên gia cho rằng, việc tắm hay lau người bằng nước ấm khi đang bị sốt virus sẽ khiến cơ thể người bệnh cảm thấy thoải mái hơn. Hơn nữa, nước ấm giúp giãn nở mạch máu ngoại vi, giúp giải phóng nhiệt trong cơ thể và từ đó giảm sốt.

Ngoài ra, cần giữ ấm cơ thể, hạn chế tiếp xúc với gió lạnh. Việc gội đầu trong thời gian nhiễm bệnh cũng tương tự, cần dùng nước ấm và sấy khô tóc ngay sau gội tránh để cơ thể nhiễm lạnh.

Bác sĩ Nguyễn Minh Tiến cho biết, một số biến chứng nặng hiếm gặp ở trẻ có thể bao gồm: Viêm phổi gây suy hô hấp tiến triển, hay viêm não, lồng ruột do một số hạch mạc treo ruột bị viêm. Các nang bạch huyết sưng to sẽ nhô vào lồng ruột, cản trở nhu động của ruột khiến hai đoạn ruột kế cận chui vào nhau.