Chuẩn nghề nghiệp giáo viên GD thường xuyên: Yêu cầu cấp thiết từ thực tiễn
2025/12/05 15:45
GD&TĐ - Những khó khăn, bất cập trong đánh giá, sử dụng, phát triển đội ngũ giáo viên giáo dục thường xuyên đặt ra yêu cầu cấp thiết phải có bộ chuẩn nghề nghiệp riêng, phản ánh đúng đặc thù, từ đó chuẩn hóa và nâng cao chất lượng đội ngũ.
Khoảng trống chuẩn nghề nghiệp
Ông Lê Văn Hòa - Giám đốc Trung tâm Giáo dục thường xuyên - Tin học, Ngoại ngữ tỉnh Quảng Trị, cho biết các cơ sở giáo dục thường xuyên được giao thực hiện nhiều nhiệm vụ đa dạng nhằm đáp ứng nhu cầu học tập thường xuyên, học tập suốt đời của người dân.
Cơ cấu tổ chức và chức năng, nhiệm vụ của mỗi cơ sở phụ thuộc vào nhu cầu học tập của địa phương và nhiều nhóm tuổi khác nhau, nên đội ngũ giáo viên khó có sự đồng nhất. Tuy vậy, trong một cơ sở giáo dục thường xuyên, đội ngũ nhà giáo thường được chia thành hai nhóm chính: Giáo viên dạy chương trình xóa mù chữ, giáo dục thường xuyên cấp THCS, THPT và giáo viên dạy nghề.
Trong thực tế, chỉ có giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông và giáo viên dạy nghề đã được đánh giá theo chuẩn nghề nghiệp cụ thể. Còn bộ phận giáo viên dạy văn hóa trong cơ sở giáo dục thường xuyên tuy được tuyển dụng từ sinh viên đào tạo chính quy, hoặc được thuyên chuyển từ cơ sở giáo dục phổ thông đến công tác, nhưng không được đánh giá bằng chuẩn nghề nghiệp. Đây là một bất bình đẳng cần sớm được khắc phục.
Hiện nay, về cơ bản chương trình giáo dục thường xuyên cấp THPT là thống nhất và tương đương với chương trình giáo dục phổ thông; học sinh giáo dục thường xuyên được học chung sách giáo khoa, thi tốt nghiệp THPT cùng đề với học sinh giáo dục phổ thông và đánh giá như nhau.
Tuy nhiên, do quy mô học sinh THPT ở các trung tâm giáo dục thường xuyên khác nhau, có đơn vị chỉ vài chục em. Vì vậy, cơ cấu giáo viên tại các cơ sở giáo dục thường xuyên cũng khác nhau. Có đơn vị, mỗi môn học chỉ 1 đến 2 giáo viên, khó tạo dựng môi trường học tập về chuyên môn, nghiệp vụ. Thầy cô lại không được đánh giá bài bản theo chuẩn nghề nghiệp, nên càng thiệt thòi và có nguy cơ tụt hậu về tay nghề.
Từ phân tích trên, ông Lê Văn Hòa khẳng định, ban hành chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục thường xuyên là cần thiết. Điều này vừa tạo động lực để giáo viên trong cơ sở giáo dục thường xuyên phấn đấu về chuyên môn, nghiệp vụ; vừa tạo công bằng trong đánh giá đội ngũ. Đây cũng là cơ sở để có thể thuyên chuyển giáo viên qua lại linh hoạt giữa giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên, góp phần giải quyết bài toán thừa thiếu cục bộ giáo viên.
Thông tin từ ông Hoàng Tiến Dũng - Giám đốc Trung tâm Giáo dục thường xuyên - Ngoại ngữ, Tin học Hải Dương (TP Hải Phòng), hiện nay, giáo viên giảng dạy chương trình giáo dục thường xuyên thực hiện theo tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp của giáo viên THCS và THPT tương ứng với chương trình giáo dục thường xuyên được phân công giảng dạy.
Đồng thời, đội ngũ này phải đáp ứng tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp của giáo viên THCS, hoặc giáo viên THPT quy định tại Thông tư số 03, 04/2021/TT-BGDĐT (đã được sửa đổi, bổ sung tại Thông tư số 08/2023/TT-BGDĐT).
Việc áp dụng tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp của giáo viên THCS hoặc THPT cho giáo viên giáo dục thường xuyên còn mang tính “khiên cưỡng”, bởi đội ngũ này có đặc thù rất riêng là vừa dạy văn hóa, vừa dạy nghề, hướng nghiệp; vừa giảng dạy, vừa phải đảm nhiệm thường xuyên các nhiệm vụ hành chính, sự vụ.
Đây cũng là lý do thực tế không có khóa đào tạo, bồi dưỡng riêng cho giáo viên giáo dục thường xuyên, từ đó ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ. Vì vậy, ông Hoàng Tiến Dũng khẳng định, ban hành chuẩn nghề nghiệp riêng cho giáo viên cơ sở giáo dục thường xuyên là yêu cầu cấp thiết.
Ảnh minh họa INT.
Bổ sung tiêu chí đặc thù
Nghiên cứu dự thảo Thông tư quy định chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục thường xuyên, ông Trần Quang Tứ - Giám đốc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên Ba Tri (tỉnh Vĩnh Long), đánh giá cao cấu trúc rõ ràng, với việc quy định nhiệm vụ, chuẩn trình độ, chuẩn năng lực theo từng hạng chức danh.
Dự thảo đã đưa vào những nhiệm vụ đặc trưng của giáo dục thường xuyên, như xóa mù chữ, phổ cập, điều tra nhu cầu học tập địa bàn, thực hành nghề tại doanh nghiệp, tư vấn hướng nghiệp, tham gia sinh hoạt tổ sản xuất/dịch vụ. Nhiệm vụ của hạng cao hơn thể hiện sự chuyên nghiệp hóa với yêu cầu biên soạn chương trình, học liệu; thẩm định, đánh giá, kiểm tra chuyên môn; phát triển chiến lược trung tâm; làm giáo viên cốt cán, báo cáo viên...
Góp ý hoàn thiện dự thảo, ông Trần Quang Tứ cho rằng, cần chi tiết hơn năng lực chuyển đổi số của cán bộ quản lý, giáo viên ở các trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên. Hiện, dự thảo mới nêu “có khả năng ứng dụng công nghệ thông tin” một cách chung chung. Cùng đó, bổ sung năng lực biết xây dựng bài giảng số, học liệu số, vận hành các hệ thống LMS, tổ chức lớp học trực tuyến, quản lý hồ sơ điện tử, thiết kế các hoạt động tự học có hướng dẫn cho học viên.
“Tiêu chuẩn đánh giá giáo viên giáo dục thường xuyên nên được lượng hóa rõ hơn. Dự thảo đưa một số tiêu chí còn chung chung, khó tự đánh giá; ví dụ “tạo dựng được uy tín nghề nghiệp”, “có kiến thức chuyên sâu”, “hiểu biết sâu sắc về đặc điểm tâm lý người học”. Tôi cho rằng, cần mô tả bằng minh chứng cụ thể: Sản phẩm chuyên môn, số giờ dạy chuyên sâu, các minh chứng hỗ trợ học viên...
Cùng đó, bổ sung tiêu chí về hỗ trợ người học đặc biệt, như người học lớn tuổi, người bỏ học, người học có năng lực trí tuệ, năng lực học tập hạn chế… Đồng thời, nêu rõ mối quan hệ giữa chuẩn giáo dục thường xuyên và chuẩn giáo viên phổ thông nhằm tạo sự thống nhất khi có nhu cầu luân chuyển giữa hai lĩnh vực”, ông Trần Quang Tứ đề xuất.
Theo ông Đặng Ngọc Thắng - Giám đốc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên Đoan Hùng (Phú Thọ), ban hành chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục thường xuyên khẳng định vị thế của giáo dục thường xuyên, tạo khung pháp lý thống nhất để đánh giá, nâng cao chất lượng đội ngũ, đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục mở và học tập suốt đời.
Góp ý dự thảo, ông Đặng Ngọc Thắng cho rằng, cần bổ sung các tiêu chí phản ánh đặc thù giáo dục thường xuyên, như tổ chức lớp học linh hoạt, hình thức tổ chức, đối tượng người học đa dạng; bổ sung yêu cầu về năng lực phối hợp đào tạo văn hóa - nghề; đồng thời, mở rộng tiêu chí ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong dạy và học.
Theo dự thảo Thông tư quy định chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục thường xuyên, tiêu chuẩn về đạo đức nghề nghiệp của giáo viên giáo dục thường xuyên được quy định chung.
Quy định về tiêu chuẩn trình độ đào tạo, bồi dưỡng được kế thừa quy định như hiện hành đối với từng chức danh nghề nghiệp hạng III, II, I đối với giáo viên phổ thông và giáo viên giáo dục nghề nghiệp giảng dạy trình độ sơ cấp. Tiêu chuẩn năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, quy định các tiêu chí bảo đảm giáo viên thực hiện được nhiệm vụ được giao theo vị trí việc làm.
Giờ học tại Trung tâm Giáo dục thường xuyên - Ngoại ngữ, Tin học Hải Dương (TP Hải Phòng). Ảnh: NTCC
Khoảng trống chuẩn nghề nghiệp
Ông Lê Văn Hòa - Giám đốc Trung tâm Giáo dục thường xuyên - Tin học, Ngoại ngữ tỉnh Quảng Trị, cho biết các cơ sở giáo dục thường xuyên được giao thực hiện nhiều nhiệm vụ đa dạng nhằm đáp ứng nhu cầu học tập thường xuyên, học tập suốt đời của người dân.
Cơ cấu tổ chức và chức năng, nhiệm vụ của mỗi cơ sở phụ thuộc vào nhu cầu học tập của địa phương và nhiều nhóm tuổi khác nhau, nên đội ngũ giáo viên khó có sự đồng nhất. Tuy vậy, trong một cơ sở giáo dục thường xuyên, đội ngũ nhà giáo thường được chia thành hai nhóm chính: Giáo viên dạy chương trình xóa mù chữ, giáo dục thường xuyên cấp THCS, THPT và giáo viên dạy nghề.
Trong thực tế, chỉ có giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông và giáo viên dạy nghề đã được đánh giá theo chuẩn nghề nghiệp cụ thể. Còn bộ phận giáo viên dạy văn hóa trong cơ sở giáo dục thường xuyên tuy được tuyển dụng từ sinh viên đào tạo chính quy, hoặc được thuyên chuyển từ cơ sở giáo dục phổ thông đến công tác, nhưng không được đánh giá bằng chuẩn nghề nghiệp. Đây là một bất bình đẳng cần sớm được khắc phục.
Hiện nay, về cơ bản chương trình giáo dục thường xuyên cấp THPT là thống nhất và tương đương với chương trình giáo dục phổ thông; học sinh giáo dục thường xuyên được học chung sách giáo khoa, thi tốt nghiệp THPT cùng đề với học sinh giáo dục phổ thông và đánh giá như nhau.
Tuy nhiên, do quy mô học sinh THPT ở các trung tâm giáo dục thường xuyên khác nhau, có đơn vị chỉ vài chục em. Vì vậy, cơ cấu giáo viên tại các cơ sở giáo dục thường xuyên cũng khác nhau. Có đơn vị, mỗi môn học chỉ 1 đến 2 giáo viên, khó tạo dựng môi trường học tập về chuyên môn, nghiệp vụ. Thầy cô lại không được đánh giá bài bản theo chuẩn nghề nghiệp, nên càng thiệt thòi và có nguy cơ tụt hậu về tay nghề.
Từ phân tích trên, ông Lê Văn Hòa khẳng định, ban hành chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục thường xuyên là cần thiết. Điều này vừa tạo động lực để giáo viên trong cơ sở giáo dục thường xuyên phấn đấu về chuyên môn, nghiệp vụ; vừa tạo công bằng trong đánh giá đội ngũ. Đây cũng là cơ sở để có thể thuyên chuyển giáo viên qua lại linh hoạt giữa giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên, góp phần giải quyết bài toán thừa thiếu cục bộ giáo viên.
Thông tin từ ông Hoàng Tiến Dũng - Giám đốc Trung tâm Giáo dục thường xuyên - Ngoại ngữ, Tin học Hải Dương (TP Hải Phòng), hiện nay, giáo viên giảng dạy chương trình giáo dục thường xuyên thực hiện theo tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp của giáo viên THCS và THPT tương ứng với chương trình giáo dục thường xuyên được phân công giảng dạy.
Đồng thời, đội ngũ này phải đáp ứng tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp của giáo viên THCS, hoặc giáo viên THPT quy định tại Thông tư số 03, 04/2021/TT-BGDĐT (đã được sửa đổi, bổ sung tại Thông tư số 08/2023/TT-BGDĐT).
Việc áp dụng tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp của giáo viên THCS hoặc THPT cho giáo viên giáo dục thường xuyên còn mang tính “khiên cưỡng”, bởi đội ngũ này có đặc thù rất riêng là vừa dạy văn hóa, vừa dạy nghề, hướng nghiệp; vừa giảng dạy, vừa phải đảm nhiệm thường xuyên các nhiệm vụ hành chính, sự vụ.
Đây cũng là lý do thực tế không có khóa đào tạo, bồi dưỡng riêng cho giáo viên giáo dục thường xuyên, từ đó ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ. Vì vậy, ông Hoàng Tiến Dũng khẳng định, ban hành chuẩn nghề nghiệp riêng cho giáo viên cơ sở giáo dục thường xuyên là yêu cầu cấp thiết.
Ảnh minh họa INT.
Bổ sung tiêu chí đặc thù
Nghiên cứu dự thảo Thông tư quy định chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục thường xuyên, ông Trần Quang Tứ - Giám đốc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên Ba Tri (tỉnh Vĩnh Long), đánh giá cao cấu trúc rõ ràng, với việc quy định nhiệm vụ, chuẩn trình độ, chuẩn năng lực theo từng hạng chức danh.
Dự thảo đã đưa vào những nhiệm vụ đặc trưng của giáo dục thường xuyên, như xóa mù chữ, phổ cập, điều tra nhu cầu học tập địa bàn, thực hành nghề tại doanh nghiệp, tư vấn hướng nghiệp, tham gia sinh hoạt tổ sản xuất/dịch vụ. Nhiệm vụ của hạng cao hơn thể hiện sự chuyên nghiệp hóa với yêu cầu biên soạn chương trình, học liệu; thẩm định, đánh giá, kiểm tra chuyên môn; phát triển chiến lược trung tâm; làm giáo viên cốt cán, báo cáo viên...
Góp ý hoàn thiện dự thảo, ông Trần Quang Tứ cho rằng, cần chi tiết hơn năng lực chuyển đổi số của cán bộ quản lý, giáo viên ở các trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên. Hiện, dự thảo mới nêu “có khả năng ứng dụng công nghệ thông tin” một cách chung chung. Cùng đó, bổ sung năng lực biết xây dựng bài giảng số, học liệu số, vận hành các hệ thống LMS, tổ chức lớp học trực tuyến, quản lý hồ sơ điện tử, thiết kế các hoạt động tự học có hướng dẫn cho học viên.
“Tiêu chuẩn đánh giá giáo viên giáo dục thường xuyên nên được lượng hóa rõ hơn. Dự thảo đưa một số tiêu chí còn chung chung, khó tự đánh giá; ví dụ “tạo dựng được uy tín nghề nghiệp”, “có kiến thức chuyên sâu”, “hiểu biết sâu sắc về đặc điểm tâm lý người học”. Tôi cho rằng, cần mô tả bằng minh chứng cụ thể: Sản phẩm chuyên môn, số giờ dạy chuyên sâu, các minh chứng hỗ trợ học viên...
Cùng đó, bổ sung tiêu chí về hỗ trợ người học đặc biệt, như người học lớn tuổi, người bỏ học, người học có năng lực trí tuệ, năng lực học tập hạn chế… Đồng thời, nêu rõ mối quan hệ giữa chuẩn giáo dục thường xuyên và chuẩn giáo viên phổ thông nhằm tạo sự thống nhất khi có nhu cầu luân chuyển giữa hai lĩnh vực”, ông Trần Quang Tứ đề xuất.
Theo ông Đặng Ngọc Thắng - Giám đốc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên Đoan Hùng (Phú Thọ), ban hành chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục thường xuyên khẳng định vị thế của giáo dục thường xuyên, tạo khung pháp lý thống nhất để đánh giá, nâng cao chất lượng đội ngũ, đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục mở và học tập suốt đời.
Góp ý dự thảo, ông Đặng Ngọc Thắng cho rằng, cần bổ sung các tiêu chí phản ánh đặc thù giáo dục thường xuyên, như tổ chức lớp học linh hoạt, hình thức tổ chức, đối tượng người học đa dạng; bổ sung yêu cầu về năng lực phối hợp đào tạo văn hóa - nghề; đồng thời, mở rộng tiêu chí ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong dạy và học.
Theo dự thảo Thông tư quy định chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục thường xuyên, tiêu chuẩn về đạo đức nghề nghiệp của giáo viên giáo dục thường xuyên được quy định chung.
Quy định về tiêu chuẩn trình độ đào tạo, bồi dưỡng được kế thừa quy định như hiện hành đối với từng chức danh nghề nghiệp hạng III, II, I đối với giáo viên phổ thông và giáo viên giáo dục nghề nghiệp giảng dạy trình độ sơ cấp. Tiêu chuẩn năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, quy định các tiêu chí bảo đảm giáo viên thực hiện được nhiệm vụ được giao theo vị trí việc làm.
Gắn đào tạo với thực tiễn nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
GD&TĐ -Tăng cường gắn kết giữa cơ sở đào tạo và doanh nghiệp không chỉ là xu hướng, mà trở thành yêu cầu bắt buộc nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
2025-12-28 04:48
Nguyễn Công Trứ: Danh thần 'ngất ngưởng' cả đời vì dân vì nước
GD&TĐ - Nguyễn Công Trứ - danh thần lỗi lạc, vị quan trung liêm và nhà thơ tài hoa suốt cả cuộc đời không ngừng cống hiến vì dân vì nước.
2025-12-28 04:48
Hơn 100 hình ảnh tái hiện nhịp sống trên sông nước miền Tây xưa và nay
(CLO) Hơn 100 hình ảnh tư liệu tái hiện lại đời sống văn hóa sông nước miền Tây đã được trưng bày tại triển lãm ảnh “Nhịp sống trên sông – Miền Tây xưa và nay”.
2025-12-28 04:47
Chạm vào ký ức Hà Nội qua tour trải nghiệm mới tại Trúc Bạch - Ba Đình
(CLO) Tối 27/12, tại Đền Quán Thánh (phường Ba Đình), chương trình quảng bá điểm du lịch Đảo Ngọc Trúc Bạch và tour trải nghiệm “Hà Nội - Chạm miền ký ức” đã chính thức khai mạc.
2025-12-28 04:47
Sức hấp dẫn của ngôn từ văn học
GD&TĐ - Ngôn từ trong văn học không thuần túy để truyền đạt thông tin, mà được nhà văn nâng lên thành một phương tiện biểu hiện thẩm mỹ.
2025-12-28 04:47
U23 Việt Nam rèn quân tại Qatar: Đình Bắc đặt mục tiêu cao
Tiền đạo Nguyễn Đình Bắc cùng U23 Việt Nam bắt đầu đợt tập huấn then chốt tại Doha, sẵn sàng cho VCK U23 châu Á 2026 với mục tiêu chinh phục những cột mốc mới.
2025-12-28 04:46
Gala Cất cánh 2025: Điểm chạm của tri thức và cảm hứng sống
Khép lại hành trình năm 2025, Gala Cất cánh với chủ đề Trở lại để bay cao tiếp tục khẳng định vị thế của một chương trình truyền hình đề cao những giá trị thực chất và sự tử tế.
2025-12-28 04:46
Bệnh viện Bạch Mai, Việt Đức dồn toàn lực cứu chữa 9 nạn nhân vụ tai nạn thảm khốc tại Lào Cai
(CLO) Liên quan vụ tai nạn giao thông đặc biệt nghiêm trọng xảy ra tại Lào Cai khiến 9 người tử vong, 9 người bị thương nặng, toàn bộ các nạn nhân bị thương đã được chuyển khẩn cấp về Hà Nội để điều trị chuyên sâu tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức và Bệnh viện Bạch Mai.
2025-12-28 04:46
Bộ Y tế phát cảnh báo sớm nguy cơ bại liệt và dịch truyền nhiễm quay trở lại
(CLO) Dù dịch bệnh trong năm 2025 cơ bản được kiểm soát, Bộ Y tế cảnh báo năm 2026 tiềm ẩn nhiều nguy cơ, đặc biệt là bại liệt, sốt xuất huyết và tay chân miệng, đòi hỏi các địa phương phải chủ động phòng ngừa từ sớm, từ xa.
2025-12-28 04:45
Cấp cứu ngoại viện quyết định trực tiếp đến cơ hội sống còn của người bệnh
(CLO) Trong bối cảnh tai nạn giao thông, đột quỵ, thảm họa thiên tai và các tình huống khẩn cấp y tế ngày càng diễn biến phức tạp, việc phát triển hệ thống cấp cứu ngoại viện đang được Bộ Y tế xác định là một giải pháp đột phá nhằm nâng cao năng lực bảo vệ tính mạng người dân ngay từ “giờ vàng”.
