Đừng để 'ẩn họa' cơ sở vật chất trường học thành hiểm họa

Thực trạng ấy không chỉ đe dọa an toàn của học sinh mà còn đặt ra yêu cầu cấp bách: rà soát, đầu tư và kiên cố hóa trường lớp để “ẩn họa” không trở thành hiểm họa.

Tiềm ẩn nguy cơ

Do ảnh hưởng của bão số 3 năm 2025 (bão Wipha), trên địa bàn xã Ba Vì (Hà Nội) xuất hiện nhiều điểm sạt lở nguy hiểm. Tại Trường Tiểu học Quang Minh B (thôn Đá Chông), bức tường kè dài 83m, cao 4m bị nứt gãy, nhiều đoạn sụp xuống, để lộ lớp đất đỏ loang lổ. Sân trường lát gạch cũng trong tình trạng lún võng.

Hiện trường ghi nhận gạch đá đổ vỡ ngổn ngang, từng mảng đất bị khoét sâu tạo thành hàm ếch trong lòng đất. Để ngăn ngừa rủi ro, chính quyền và nhà trường đã dựng hàng rào thép, căng dây đỏ cảnh báo, đặt biển “Khu vực sạt lở - nghiêm cấm phụ huynh và học sinh vào khu vực này”.

Ngay sau khi sự việc xảy ra, chính quyền xã khẩn trương báo cáo thành phố và phối hợp với các sở, ngành để có biện pháp xử lý. Thành phố Hà Nội đã ban hành văn bản công bố tình trạng khẩn cấp tại Ba Vì, chỉ đạo chính quyền địa phương nhanh chóng khắc phục sự cố tại Trường Tiểu học Quang Minh B để bảo đảm an toàn cho học sinh.

Tại Trường THPT Lê Hồng Phong (phường Lào Cai, tỉnh Lào Cai), nhiều hạ tầng không còn đáp ứng được nhu cầu tối thiểu do quy mô phát triển, hoặc xuống cấp nghiêm trọng. Được xây dựng từ năm 2003, cách đây 5 năm, hệ thống tường rào bao quanh trường xuất hiện nhiều vết nứt, gãy; các mảng gạch có dấu hiệu không còn kết dính, nguy cơ đổ sập rất cao.

“Trường phải dùng phương án tạm thời để không cho học sinh, giáo viên vui chơi, di chuyển quanh khu vực tường rào bị nứt. Tuy nhiên đối với người đi bộ ngoài vỉa hè dù có biển cảnh báo nhưng trường không thể kiểm soát, nhất là vào buổi tối hoặc những hôm trời mưa gió”, ông Phạm Xuân Thám - Hiệu trưởng Trường THPT Lê Hồng Phong chia sẻ.

Trường THPT Lê Hồng Phong hiện có gần 1.200 học sinh trong khi sân chơi chỉ có 800m2, khó đáp ứng yêu cầu cho các hoạt động ngoài trời. Sân trường do sử dụng trong thời gian dài (hơn 20 năm) cũng xuất hiện nhiều chỗ lồi lõm, ứ đọng nước nhiều vào những ngày mưa. Ngoài ra, hạ tầng khác như nhà vệ sinh, nhà để xe đều không bảo đảm, gây ảnh hưởng tới sinh hoạt của thầy cô và học sinh, thậm chí ảnh hưởng tới các hộ dân sinh sống xung quanh trường.

Cơ sở 2 của Trung tâm GDNN - GDTX Mộ Đức (Long Phụng, Quảng Ngãi) có một dãy phòng học đã xuống cấp trầm trọng. Tường bị bong tróc lớp vữa, lộ cả gạch và phần móng bên dưới. Trên các cột trụ ở mái hiên phòng học có nhiều vết nứt dài, nhìn thấy được cả sắt ở phía bên trong đã gỉ. Một số cửa phòng học bị bong bản lề, thậm chí có phòng chỉ còn một cánh cửa sổ. Bên trong phòng học, tường và sàn phòng học cũng bị nứt, xà gồ có nhiều đoạn có dấu hiệu mục.

Ông Nguyễn Kế Hậu - Giám đốc Trung tâm GDNN - GDTX Mộ Đức cho biết, dãy phòng học này được sử dụng khoảng 30 năm. Từ năm 2022, Trung tâm làm tờ trình gửi UBND huyện Mộ Đức (Quảng Ngãi) để xin kinh phí sửa chữa nhưng không được phê duyệt. Trong khi đó, học sinh ở khu vực này, nếu về cơ sở 1 để học tập phải di chuyển quãng đường khoảng 25km.

“Nếu đi học bằng xe đạp thì quá xa mà di chuyển bằng xe máy thì các em chưa đủ tuổi để điều khiển. Vì vậy, phụ huynh mong muốn Trung tâm vẫn duy trì dạy - học ở cơ sở 2. Năm học 2025 - 2026, cơ sở 2 có 4 lớp học thuộc khối 10 và 11. Nhà trường di chuyển học sinh sang 2 phòng học kiên cố hơn để bảo đảm an toàn”, lãnh đạo trung tâm thông tin.

Khu vực tường rào bị nứt, gãy của Trường THPT Lê Hồng Phong (Lào Cai) được gắn biển cảnh báo nguy hiểm. Ảnh: Trần Anh

Rà soát kỹ điều kiện bảo đảm an toàn

Ông Nguyễn Khắc Điệp - Hiệu trưởng Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học & THCS Trà Vân (Trà Vân, Đà Nẵng) cho biết: Vào mùa mưa bão, nhà trường chú trọng nhất là khâu an toàn điện ở khu nội trú.

“Học sinh tuổi còn nhỏ nên thường hiếu động, tò mò. Dù được hướng dẫn và nhắc nhở nhiều nhưng không phải em nào cũng nhớ và tuân thủ. Vì vậy, trước khi năm học mới bắt đầu, nhà trường phải rà soát lại hệ thống dây điện, phích cắm, đèn, quạt... để hạn chế tối đa các sự cố có thể xảy ra”. Hệ thống tường rào, cổng ngõ, cửa các lớp học, khu nội trú... cũng được kiểm tra và gia cố, thay thế nếu có hỏng hóc.

Hiện Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học & THCS Trà Vân trang bị máy nổ để có thể sử dụng trong trường hợp mất điện do ảnh hưởng của bão lũ. Theo ông Điệp, phương án an toàn trong khi sử dụng máy nổ cũng được nhà trường duyệt và phổ biến cho cán bộ, giáo viên toàn trường.

Tương tự, đầu mùa mưa, Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học & THCS Trà Nam (Trà Linh, Đà Nẵng) phải kiểm tra lại hệ thống thoát nước phía sau dãy nhà ở của học sinh để tránh gây xói lở vào móng của khu nhà.

Trường cũng tiến hành cắt tỉa cây xanh trong khuôn viên, những cây có nguy cơ gãy cành, ngã đổ; kiểm tra hệ thống quạt trần, thiết bị điện, dây điện, cáp viễn thông bảo đảm độ cao an toàn, không gây nguy hiểm khi đi lại; tường rào, cổng ngõ, trần nhà, mái nhà cũng được rà soát, gia cố nếu phát hiện có dấu hiệu không an toàn.

Đẩy mạnh kiên cố hóa trường lớp

Tại Trường Phổ thông dân tộc nội trú THCS Phú Lương (Phú Lương, Thái Nguyên), công tác kiểm tra, duy tu, nâng cấp cơ sở vật chất được nhà trường thực hiện thường xuyên.

Chia sẻ của Hiệu trưởng Đỗ Thị Thu Hường: “Kết thúc năm học 2024 - 2025, chúng tôi xây dựng kế hoạch trình các cấp để sửa chữa, bổ sung thiết bị, bảo đảm điều kiện học tập và sinh hoạt cho học sinh nội trú, bên cạnh đó trong suốt quá trình học, nhà trường thường xuyên rà soát, kiểm tra các thiết bị cũng như công trình nhằm bảo đảm việc dạy và học được triển khai an toàn, bài bản.

Trường Phổ thông dân tộc nội trú THCS Thần Sa (Thần Sa, Thái Nguyên) nơi có 100% học sinh là người dân tộc thiểu số, trong đó 40% thuộc hộ nghèo và cận nghèo, việc đầu tư đồng bộ các hạng mục như ký túc xá, nhà ăn, phòng học bộ môn… tạo điều kiện học tập, sinh hoạt ổn định, góp phần giữ chân học sinh vùng khó.

Theo bà Đinh Thị Phương Hằng - Hiệu trưởng nhà trường, 100% học sinh là người dân tộc thiểu số, phần lớn ở xa trung tâm, điều kiện kinh tế còn khó khăn. Vì vậy, việc xây dựng môi trường học tập ổn định, thân thiện và đầy đủ tiện nghi cơ bản không chỉ giúp các em tiếp cận kiến thức hiệu quả, mà còn hạn chế tối đa tình trạng bỏ học giữa chừng.

“Nhà trường cũng chú trọng việc duy tu, bảo dưỡng cơ sở vật chất nhằm bảo đảm an toàn tuyệt đối cho học sinh khi sinh hoạt, học tập tại trường”, bà Hằng nhấn mạnh.

Tại Lạng Sơn, từ năm 2021 đến giữa năm 2025, ngành Giáo dục triển khai đầu tư xây dựng, sửa chữa 353 công trình trường học, với tổng kinh phí hơn 1.453 tỷ đồng. Đồng thời, hơn 130 tỷ đồng cũng được phân bổ để mua sắm trang thiết bị dạy học hiện đại, phù hợp với nhu cầu thực tế của các trường.

Nhờ đó, hệ thống cơ sở vật chất tại các cơ sở giáo dục được cải thiện rõ rệt: Toàn tỉnh hiện có 6.157 phòng học kiên cố (tăng 280 phòng so với năm 2021); 1.619 phòng học bộ môn, 1.384 phòng hỗ trợ học tập và 3.904 phòng hành chính quản trị đều được kiên cố hóa.

Theo thông tin từ Sở GD&ĐT Lào Cai, năm học 2025 - 2026, sở tiếp tục tham mưu cho tỉnh, ưu tiên nguồn lực đầu tư và được lồng ghép với các chương trình, dự án, xã hội hóa giáo dục. Cơ sở vật chất trường, lớp học được đầu tư theo hướng chuẩn hóa, kiên cố hóa, hiện đại hóa.

Việc đầu tư được gắn với Đề án rà soát, điều chỉnh mạng lưới trường, lớp học và chương trình xây dựng nông thôn mới, nhất là đối với các cơ sở giáo dục ở vùng cao, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú...

“Vào đầu năm học, UBND TP ban hành văn bản yêu cầu UBND các phường, xã chỉ đạo cơ sở giáo dục trực thuộc rà soát, đánh giá thực trạng cơ sở vật chất, lập kế hoạch và thực hiện bảo trì công trình; không sử dụng công trình hết niên hạn, không an toàn…
Hằng năm, Hà Nội đều điều chỉnh, bổ sung kế hoạch đầu tư công, ưu tiên bố trí vốn cho các dự án xây dựng, cải tạo trường lớp. Các địa phương cũng chủ động bố trí nguồn ngân sách, chiếm khoảng 50% kế hoạch đầu tư công địa phương để triển khai đầu tư xây dựng, cải tạo trường lớp”, ông Trần Thế Cương - Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội cho biết.

Dãy phòng học đã xuống cấp của Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên Mộ Đức (Quảng Ngãi). Ảnh: PV

Tiềm ẩn nguy cơ

Rà soát kỹ điều kiện bảo đảm an toàn

Đẩy mạnh kiên cố hóa trường lớp

“Vào đầu năm học, UBND TP ban hành văn bản yêu cầu UBND các phường, xã chỉ đạo cơ sở giáo dục trực thuộc rà soát, đánh giá thực trạng cơ sở vật chất, lập kế hoạch và thực hiện bảo trì công trình; không sử dụng công trình hết niên hạn, không an toàn…
Hằng năm, Hà Nội đều điều chỉnh, bổ sung kế hoạch đầu tư công, ưu tiên bố trí vốn cho các dự án xây dựng, cải tạo trường lớp. Các địa phương cũng chủ động bố trí nguồn ngân sách, chiếm khoảng 50% kế hoạch đầu tư công địa phương để triển khai đầu tư xây dựng, cải tạo trường lớp”, ông Trần Thế Cương - Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội cho biết.