Giảng đường 4.0 ươm mầm những startup tương lai

Từ các xưởng robot đến phòng thí nghiệm công nghệ cao, nhiều sinh viên đã biến dự án học tập thành sản phẩm thương mại, mở lối vào sân chơi khởi nghiệp toàn cầu.

Đam mê từ ghế nhà trường

Phạm Sơn Lộc - sinh viên ngành Tự động hóa và Trần Công Tiến - sinh viên ngành Nhiệt lạnh, Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TPHCM), trở nên thân thiết nhờ chung đam mê thiết kế robot. Hai sinh viên này đã có 3 năm tham gia sân chơi Robocon, tranh tài thiết kế robot thông minh, linh hoạt vượt qua các thử thách. Những đêm thức trắng tại xưởng thiết kế robot đã thắp lên đam mê khám phá công nghệ, nuôi dưỡng ý tưởng khởi nghiệp của hai bạn trẻ năng động.

Sau khi tốt nghiệp, Lộc và Tiến vẫn giữ liên lạc thường xuyên. Hai cựu sinh viên nhiều lần thảo luận về một loại xe đạp điện trợ lực, kết hợp giữa xe đạp thông thường và xe điện. Loại xe này sử dụng sức người để đạp như xe đạp truyền thống nhưng gắn thêm động cơ trợ lực, gọi là xe đạp trợ lực điện. Với đam mê và kinh nghiệm thiết kế robot từ thời sinh viên, Lộc và Tiến thành lập dự án Vierobot, chuyên chế tạo xe đạp trợ lực điện.

Sau hơn 1 năm nghiên cứu, với sự hỗ trợ từ bạn bè và thầy cô tại trường đại học, hai cựu sinh viên đã chế tạo thành công hệ thống trợ lực có thể gắn vào mọi loại xe đạp thông thường để biến thành xe đạp trợ lực. Hệ thống này sử dụng động cơ điện, mạch điều khiển, pin, đồng hồ hiển thị… với tổng khối lượng khoảng 5kg. Dựa trên tín hiệu từ bộ cảm biến đo lực đạp, mạch điều khiển phân tích và tính toán lực phù hợp để duy trì tốc độ xe.

Theo Phạm Sơn Lộc, nhóm đã nghiên cứu bộ điều khiển với giải thuật tối ưu, giúp người đạp xe hầu như không nghe tiếng động cơ. Theo ước tính và thực nghiệm, với 1 giờ đạp xe, người bình thường đi được 10 - 15 km, trong khi xe đạp trợ lực có thể đạt 30 - 40 km với tốc độ nhanh hơn.

Người dùng vẫn tốn sức đạp như xe truyền thống, nhưng được trợ lực giúp kéo dài quãng đường di chuyển. Nhờ tối ưu hóa thiết kế và sản xuất, giá bộ trợ lực điện của nhóm giảm từ 16 - 18 triệu đồng xuống còn hơn 5 triệu đồng. Việc giảm giá thành đã giúp công nghệ của nhóm thu hút sự quan tâm từ các nhà đầu tư.

Trần Công Tiến cho biết, dự án sắp tới sẽ phát triển hệ sinh thái gồm hệ thống quản lý, an toàn, chống trộm, bảo dưỡng và trạm sạc xe. “Nhóm sẽ triển khai thí điểm mô hình xe đạp trợ lực và trạm sạc cho một doanh nghiệp trong Khu Công nghệ cao TPHCM, phục vụ nhân viên di chuyển từ trụ sở công ty đến nhà ga metro”, Tiến hào hứng chia sẻ.

Cũng đam mê khởi nghiệp, Lê Tùng, khi còn là sinh viên Khoa Công nghệ Thông tin, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia TPHCM), đã xây dựng website việc làm bán thời gian cho sinh viên, thu về hơn 5.000 USD. Với kinh nghiệm thời sinh viên và kiến thức tích lũy khi học cao học tại Trường Đại học New South Wales (Australia), anh Tùng phát triển dự án khởi nghiệp nông nghiệp công nghệ cao, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và robot để nuôi thủy sản như tôm, cua.

Hệ thống tự động hóa của Lê Tùng có khả năng tự làm sạch nước bằng công nghệ IoT, tự cho ăn thông qua tay gắp, và dùng trí tuệ nhân tạo để xác định thời điểm cua lột vỏ nhằm thu hoạch. Công nghệ này đã được cấp bằng sở hữu trí tuệ tại Mỹ và đang hoàn thiện hồ sơ đăng ký bản quyền tại Việt Nam. “Trải qua nhiều dự án, tôi nhận ra từ ý tưởng thời sinh viên đến thực tế là hành trình dài, đòi hỏi nhiều nỗ lực”, Tùng chia sẻ.

Dự án nuôi cua ứng dụng công nghệ cao của anh Lê Tùng thuyết trình trước nhà đầu tư.

Hỗ trợ nguồn lực cho sinh viên khởi nghiệp

Theo ThS Lê Nhật Quang - Giám đốc Trung tâm Khởi nghiệp Đổi mới Sáng tạo, Đại học Quốc gia TPHCM, thời gian qua, đơn vị đã tập trung xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong nhà trường, đặc biệt tại các trường thành viên thuộc Đại học Quốc gia TPHCM, thông qua các chương trình đào tạo, cố vấn và ươm tạo.

Cụ thể, các chương trình như Hành trình Doanh nhân, Startup Open Day, và nổi bật là Cuộc thi Ý tưởng Khởi nghiệp CiC (Creative Idea Challenge) hàng năm thu hút hơn 1.000 học sinh, sinh viên với hơn 300 dự án từ trên 200 cơ sở giáo dục tham gia. Đơn vị tổ chức hơn 30 lớp đào tạo mỗi năm về khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo cho cộng đồng, học sinh, sinh viên, cán bộ, giáo viên…

Theo ThS Quang, các hoạt động này tạo động lực, cảm hứng và dần thay đổi tư duy về văn hóa khởi nghiệp của thế hệ trẻ, đồng thời phát triển kỹ năng khởi nghiệp và khả năng ứng dụng công nghệ để giải quyết các vấn đề xã hội. Các chương trình do đơn vị triển khai góp phần đào tạo nhân tài toàn diện, có trách nhiệm xã hội, năng lực lãnh đạo và tư duy khởi nghiệp.

“Chúng tôi kết nối môi trường đại học với các doanh nghiệp khởi nghiệp để thúc đẩy chuyển giao kiến thức, tạo điều kiện cho các dự án tiếp cận cơ sở vật chất nghiên cứu, phát triển sản phẩm và dịch vụ. Đồng thời, cung cấp các dịch vụ hỗ trợ khởi nghiệp, kết nối và hợp tác với các bên trong hệ sinh thái khởi nghiệp”, ThS Quang cho biết.

Để các dự án tiếp cận nguồn vốn và mở rộng thị trường, Khu Công nghệ cao TPHCM đã xây dựng chương trình “Demo Day 2025 - Kết nối nhà đầu tư trong và ngoài nước”. GS.TS Nguyễn Kỳ Phùng - Trưởng ban Quản lý Khu Công nghệ cao TPHCM cho biết, chương trình được tổ chức định kỳ, tạo sân chơi thực chất để các bạn trẻ cọ xát, hoàn thiện mô hình kinh doanh và trình bày dự án trước các quỹ đầu tư uy tín trong và ngoài nước.

Khu Công nghệ cao TPHCM hợp tác chặt chẽ với các đối tác như Vietnam Silicon Valley và mạng lưới chuyên gia để cung cấp dịch vụ cố vấn chuyên sâu, từ hoàn thiện sản phẩm, xây dựng chiến lược kinh doanh đến kỹ năng kêu gọi vốn chuyên nghiệp. “Chúng tôi cam kết đồng hành, tạo mọi điều kiện thuận lợi để các nhà đầu tư tìm thấy những ‘kỳ lân’ tương lai và các startup hiện thực hóa khát vọng toàn cầu”, GS Phùng khẳng định.

ThS Lê Nhật Quang cho rằng, để thúc đẩy các dự án khởi nghiệp trong đại học, Nhà nước cần hoàn thiện các chính sách phát triển thị trường khoa học công nghệ - đổi mới sáng tạo và thị trường tài chính.
Chính quyền cần hỗ trợ mạnh mẽ sự phát triển của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đồng thời tạo cơ chế thử nghiệm (sandbox) để thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Ngoài ra, cần có cơ chế phối hợp và hỗ trợ mạnh mẽ từ địa phương cho hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong trường đại học.

Dự án xe đạp điện trợ lực của Phạm Sơn Lộc (phải) và Trần Công Tiến.

Đam mê từ ghế nhà trường

Hỗ trợ nguồn lực cho sinh viên khởi nghiệp

ThS Lê Nhật Quang cho rằng, để thúc đẩy các dự án khởi nghiệp trong đại học, Nhà nước cần hoàn thiện các chính sách phát triển thị trường khoa học công nghệ - đổi mới sáng tạo và thị trường tài chính.
Chính quyền cần hỗ trợ mạnh mẽ sự phát triển của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đồng thời tạo cơ chế thử nghiệm (sandbox) để thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Ngoài ra, cần có cơ chế phối hợp và hỗ trợ mạnh mẽ từ địa phương cho hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong trường đại học.