Bình đẳng giới có thể lồng ghép tự nhiên vào nhiều hoạt động giáo dục

Ngày 21/11, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam tổ chức tập huấn về truyền thông xóa bỏ định kiến giới và hỗ trợ học sinh thuộc cộng đồng LGBTIQ+ cho đội ngũ giáo viên tỉnh Cà Mau. Chương trình nằm trong chuỗi hoạt động phối hợp giữa Viện và UNICEF triển khai từ năm 2023, nhằm thúc đẩy môi trường học đường an toàn, tôn trọng và không bạo lực.

Giúp giáo viên xử lý tình huống, tạo dựng văn hóa học đường

Phát biểu tại buổi tập huấn, GS.TS Lê Anh Vinh – Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam – cho biết, chuỗi hoạt động truyền thông được khởi đầu tại Lào Cai, thông qua việc thích ứng bộ công cụ “Thiết lập Trường học An toàn hơn ở Khu vực Châu Á – Thái Bình Dương” của Đại học Curtin (Australia). Từ nền tảng này, Viện và UNICEF đã phát triển những nội dung tiếp cận mới, khoa học và phù hợp với thực tế trường học tại Việt Nam.

GS.TS Lê Anh Vinh – Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam phát biểu.

Theo GS.TS Lê Anh Vinh, khóa tập huấn tại Cà Mau được thiết kế theo hướng thực hành, tập trung vào năng lực ứng xử của giáo viên trong môi trường sư phạm. Trọng tâm của chương trình gồm bốn nhóm nội dung:

Thứ nhất, nhận diện những biểu hiện của kỳ thị, phân biệt đối xử và bạo lực liên quan đến giới và cộng đồng LGBTIQ+. Từ những lời trêu chọc, đặt biệt danh, tẩy chay bạn bè đến các hành vi gây tổn thương tinh thần, thể chất – tất cả đều được phân tích để giáo viên hiểu đúng và ứng phó kịp thời.

Thứ hai, giới thiệu các hoạt động truyền thông có thể triển khai trong nhà trường nhằm xóa bỏ định kiến giới; tạo không gian an toàn để học sinh trò chuyện, chia sẻ và tìm kiếm sự hỗ trợ.

Thứ ba, hướng dẫn các kỹ năng phòng chống bạo lực học đường trên cơ sở giới như bảo vệ học sinh dễ bị tổn thương, kỹ thuật can thiệp trong tình huống khẩn cấp và quy trình hỗ trợ sau sự cố.

Thứ tư, thực hành kỹ năng giao tiếp tôn trọng, bất bạo lực; đồng thời trang bị kỹ năng phòng tránh bạo lực trên môi trường mạng – vấn đề đang ngày càng trở nên cấp thiết với học sinh THCS, THPT khi sử dụng mạng xã hội thường xuyên.

Những nội dung này, theo GS.TS Lê Anh Vinh, không chỉ giúp giáo viên xử lý tình huống mà còn góp phần tạo dựng văn hóa học đường dựa trên sự thấu hiểu, nhân văn và tôn trọng sự khác biệt.

Ông nhấn mạnh, người thầy, người cô không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn giữ vai trò quan trọng trong quá trình hình thành nhân cách, bản lĩnh và định hướng nghề nghiệp của học sinh. “Một lời động viên, một cử chỉ thấu hiểu của thầy cô có thể thay đổi cách một học sinh nhìn nhận chính mình” - GS.TS Lê Anh Vinh nói.

Xóa bỏ ràng buộc bởi khuôn mẫu

Viện trưởng Viện Khoa học giáo dục Việt Nam cũng cho rằng, chủ đề bình đẳng giới và tôn trọng sự đa dạng có thể được lồng ghép tự nhiên vào nhiều hoạt động giáo dục, đặc biệt là trải nghiệm – hướng nghiệp.

Khi tham gia dự án cộng đồng, hoạt động nhóm hay xây dựng sản phẩm STEM, học sinh có cơ hội hiểu rằng năng lực không phụ thuộc vào giới tính. Con gái hoàn toàn có thể theo đuổi các ngành công nghệ, kỹ thuật; con trai cũng có thể lựa chọn những lĩnh vực thuộc chăm sóc, nghệ thuật, giáo dục. Khi định kiến được gỡ bỏ, hướng nghiệp trở thành hành trình khám phá bản thân thay vì bị ràng buộc bởi khuôn mẫu.

Không chỉ trong hoạt động giáo dục, các môn học cũng là “không gian mở” để giáo viên lồng ghép nội dung tôn trọng sự khác biệt: Ngữ văn phân tích hình tượng nhân vật qua lăng kính bình đẳng giới; Giáo dục công dân thảo luận quyền trẻ em và chống phân biệt đối xử; Sinh học đề cập sự đa dạng trong tự nhiên và xã hội; các môn Toán, Khoa học, Tin học, Công nghệ tạo điều kiện để học sinh tham gia STEM mà không bị định kiến giới cản trở.

GS.TS Lê Anh Vinh đồng thời gợi mở nhiều mô hình truyền thông phù hợp với bối cảnh Cà Mau như: ngày hội “Trường học an toàn – Không định kiến”, tiểu phẩm học đường, thư viện mini về bình đẳng giới, tuần lễ truyền thông do chính học sinh dẫn dắt, hay dự án STEM do nhóm nam – nữ sinh cùng thiết kế. Những mô hình này vừa giúp học sinh hiểu đúng, vừa lan tỏa thông điệp tích cực tới gia đình và cộng đồng.

Đánh giá cao ý nghĩa của chương trình, ông Lê Hoàng Dự – Phó Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Cà Mau – khẳng định, khóa tập huấn góp phần xây dựng môi trường học đường an toàn, tôn trọng, không bạo lực và không kỳ thị.

Ông cho rằng công tác truyền thông cần được thực hiện đồng bộ, không chỉ với giáo viên mà cả học sinh và toàn bộ nhà trường, nhằm giúp các em nhận diện và điều chỉnh hành vi trêu chọc, miệt thị hay phân biệt đối xử.

Ông Đỗ Đức Lân – Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Hợp tác Phát triển (Viện Khoa học giáo dục Việt Nam) chia sẻ tại khóa tập huấn.

“Điều quan trọng là tạo ra một môi trường nơi mỗi học sinh được là chính mình, tự tin phát triển năng lực mà không lo bị phán xét. Khi giáo viên, học sinh và nhà trường cùng được tiếp cận kiến thức đúng đắn về bình đẳng giới, chúng ta đang xây dựng một thế hệ biết lắng nghe, tôn trọng và trân trọng sự khác biệt”- ông Dự nhấn mạnh.

Giúp giáo viên xử lý tình huống, tạo dựng văn hóa học đường

Xóa bỏ ràng buộc bởi khuôn mẫu

“Điều quan trọng là tạo ra một môi trường nơi mỗi học sinh được là chính mình, tự tin phát triển năng lực mà không lo bị phán xét. Khi giáo viên, học sinh và nhà trường cùng được tiếp cận kiến thức đúng đắn về bình đẳng giới, chúng ta đang xây dựng một thế hệ biết lắng nghe, tôn trọng và trân trọng sự khác biệt”- ông Dự nhấn mạnh.