Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học: Tuyển sinh ĐH, CĐ ngày càng minh bạch, công bằng và thuận lợi

Quá trình tuyển sinh ngày càng công bằng, minh bạch và thuận lợi cho thí sinh cũng như các cơ sở đào tạo, từng bước khắc phục những hạn chế, bất cập của các năm trước.

Tác động từ những điểm mới

Đến thời điểm này, GS.TS Nguyễn Tiến Thảo – Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học (Bộ GD&ĐT) cho rằng, có 4 điểm mới nổi bật tác động tích cực đến công tác tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2025, mang lại sự công bằng, minh bạch và thuận lợi cho thí sinh cũng như các cơ sở đào tạo.

Thứ nhất, tổ chức một đợt xét tuyển chung sau kỳ thi tốt nghiệp THPT, đồng thời yêu cầu các phương thức xét tuyển bằng học bạ phải sử dụng kết quả cả năm lớp 12. Qua đó, giảm thiểu chi phí, bất công bằng và khắc phục tình trạng sao nhãng học tập của học sinh lớp 12.

Những năm trước, hầu hết cơ sở đào tạo tổ chức các đợt xét tuyển sớm trước khi diễn ra kỳ thi tốt nghiệp THPT dựa trên kết quả học tập 5 học kỳ THPT. Cách làm này gây vất vả, tốn kém cho cả cơ sở đào tạo và thí sinh, vô hình trung gây sao nhãng học tập cho học sinh lớp 12 (nhất là những em đã được xác nhận đủ điều kiện trúng tuyển). Điều này làm ảnh hưởng tới chất lượng giảng dạy và học tập cuối cấp.

Đặc biệt, việc xác định chỉ tiêu riêng và số lượng trúng tuyển cho các đợt xét tuyển sớm thiếu căn cứ và thiếu minh bạch, dẫn tới tình trạng nhiều ngành trong các đợt xét tuyển sớm có điểm chuẩn thấp hơn so với đợt xét tuyển chung sau kỳ thi tốt nghiệp THPT, không bảo đảm công bằng, dễ tạo kẽ hở tiêu cực.

Quy chế tuyển sinh năm 2025 quy định tất cả các trường tổ chức một đợt xét tuyển chung sau khi có kết quả thi tốt nghiệp THPT, đồng thời các phương thức xét tuyển dựa trên học bạ phải sử dụng kết quả học tập cả lớp 12.

Quy định này đã khắc phục triệt để những bất cập, hạn chế nêu trên; do đó nhận được sự đồng thuận rất cao của các sở GD&ĐT, các trường THPT, thí sinh và của xã hội.

Thứ hai, quy định xét tuyển các phương thức, tổ hợp xét tuyển của một ngành đào tạo dựa trên quy đổi tương đương điểm trúng tuyển, khắc phục tình trạng thiếu minh bạch, thiếu công bằng. Hiện, hầu hết cơ sở đào tạo sử dụng nhiều phương thức xét tuyển, tổ hợp xét tuyển cho cùng một ngành đào tạo.

Trong các năm trước, các cơ sở đào tạo phân bổ chỉ tiêu để xác định điểm chuẩn cho từng phương thức, tổ hợp xét tuyển một cách thiếu căn cứ, không tuân thủ nguyên tắc cạnh tranh công bằng giữa tất cả thí sinh dự tuyển vào cùng một ngành. Bên cạnh đó, việc phân bổ và thực hiện chỉ tiêu không bảo đảm minh bạch và nhất quán tạo kẽ hở cho tiêu cực.

Quy chế tuyển sinh năm 2025 quy định, trong trường hợp một ngành có nhiều phương thức, tổ hợp xét tuyển thì cơ sở đào tạo không được áp dụng phương pháp phân bổ chỉ tiêu, mà phải xét tuyển công bằng tất cả thí sinh dự tuyển vào ngành theo chỉ tiêu chung.

Điểm trúng tuyển của các phương thức, tổ hợp xét tuyển được xác định theo một quy tắc quy đổi được công bố trước, bảo đảm đánh giá năng lực tương đương của các thí sinh trúng tuyển.

Trên cơ sở báo cáo của Tổ chuyên gia tư vấn, Bộ GD&ĐT đã có hướng dẫn chi tiết phương pháp quy đổi, đồng thời chỉ đạo xây dựng công cụ phần mềm hỗ trợ để tích hợp vào hệ thống phần mềm hỗ trợ tuyển sinh chung.

Thứ ba, bổ sung quy định hạn chế các loại điểm cộng, điểm thưởng, giảm thiểu tình trạng lạm dụng cộng điểm ưu tiên các chứng chỉ tiếng Anh và các thành tích học tập khác gây mất công bằng cho thí sinh.

Những năm trước, nhiều cơ sở đào tạo áp dụng việc cộng các loại điểm thưởng, điểm ưu tiên (chứng chỉ ngoại ngữ, đánh giá năng lực quốc tế, hoặc thi học sinh giỏi các cấp…), trong nhiều trường hợp điểm cộng quá cao dẫn tới tổng điểm của thí sinh vượt quá 30, gây mất công bằng, làm mất cơ hội cho các thí sinh ít có điều kiện.

Thứ tư, mở rộng hệ thống với sự tham gia của 194 trường cao đẳng, tạo thuận lợi tối đa cho thí sinh trong đăng ký xét tuyển vào các trường đại học, cao đẳng. Trong các năm trước, hệ thống hỗ trợ tuyển sinh chung đã cho phép thí sinh đăng ký dự tuyển vào các trường cao đẳng có ngành đào tạo giáo viên.

Năm 2025, hệ thống tuyển sinh chung đã được nâng cấp, cho phép các thí sinh đăng ký nguyện vọng vào 194 trường cao đẳng (tự nguyện tham gia hệ thống xét tuyển chung), qua đó giảm đáng kể các thủ tục, hồ sơ, giấy tờ và chi phí phát sinh.

GS.TS Nguyễn Tiến Thảo - Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học. Ảnh: Trần Hiệp.

Gia tăng niềm tin của người học và xã hội

GS.TS Nguyễn Tiến Thảo khẳng định, tuyển sinh đợt chung cơ bản hoàn thành đúng kế hoạch. Hệ thống hỗ trợ tuyển sinh chung hoạt động ổn định, khắc phục những bất cập của các năm trước.

Năm 2025, tổng số thí sinh đăng ký xét tuyển lên tới 852.000 với 7,6 triệu nguyện vọng vào hơn 4.000 lượt ngành, chương trình đào tạo của hơn 500 trường đại học, cao đẳng trong cả nước.

Toàn bộ quy trình được thực hiện hoàn toàn trực tuyến, từ đăng ký dự tuyển, nộp lệ phí, lọc ảo và xác nhận nhập học, không có sai sót nào từ hệ thống chung. Hệ thống đăng ký nhập học trực tuyến được mở từ ngày 25/8 cho tới hết ngày 2/9 (kéo dài 3 ngày so với kế hoạch).

Những vấn đề bất cập của việc tổ chức xét tuyển sớm và việc phân chia chỉ tiêu giữa các phương thức, tổ hợp xét tuyển trong các năm trước đã cơ bản được khắc phục. Toàn bộ quy trình tổ chức xét tuyển diễn ra minh bạch, không còn có sự chênh lệch bất hợp lý về điểm chuẩn giữa các phương thức, tổ hợp xét tuyển vào cùng một ngành, một trường. Có thể nói, những hoài nghi ban đầu về sự cần thiết, tính hiệu quả và tính khả thi của quy định mới năm 2025 đã được thực tế giải đáp.

Tuy nhiên, lần đầu tiên lọc ảo đồng bộ tất cả các phương thức xét tuyển, sử dụng hệ thống quy đổi điểm tương đương giữa các phương thức nên một số cơ sở giáo dục đại học còn lúng túng, có sự nhầm lẫn nhập dữ liệu xét tuyển, ảnh hưởng đến quyền lợi của một số thí sinh phải điều chỉnh sau khi kết thúc quá trình lọc ảo tuyển sinh.

Có thể khẳng định, kết quả tuyển sinh tổng thể tiếp tục được cải thiện, thể hiện sự gia tăng niềm tin của người học và xã hội vào chất lượng đào tạo. Tính đến hết ngày 2/9/2025, số thí sinh hoàn thành xác nhận nhập học là 625.477 (tăng 13,82% so với 2024); trong đó riêng khối đại học là 613.335 tương đương 52,87% tổng số thí sinh dự thi tốt nghiệp THPT (năm 2024 là 51,3%). Số cơ sở đào tạo tuyển được dưới 30% chỉ tiêu chỉ chiếm 6,5% (năm 2024 là 16,4%).

Những số liệu này không chỉ thể hiện nhu cầu học tập của người học, nhân lực của thị trường lao động, mà còn củng cố, gia tăng niềm tin của người học và xã hội vào chất lượng giáo dục đại học. Ngoài ra, kết quả xác nhận nhập học năm 2025 cũng cho thấy sự tác động tích cực của các chính sách mới ban hành của Chính phủ thu hút đào tạo nguồn nhân lực phục vụ các lĩnh vực khoa học công nghệ mới, định hướng lại cơ cấu ngành nghề và nhân lực trong giai đoạn mới.

Năm 2025, các ngành Sư phạm và các ngành kỹ thuật then chốt, công nghệ chiến lược thu hút mạnh thí sinh giỏi, nhất là ở các đại học tốp đầu. Trong khi trung bình điểm chuẩn năm 2025 thấp hơn khoảng 3 điểm so với năm 2024, điểm chuẩn của các ngành, trường có sự phân hóa mạnh.

Tín hiệu đáng mừng là kết quả tuyển sinh các ngành sư phạm và các ngành STEM được cải thiện đáng kể. Đặc biệt, trong lượt 74 ngành có điểm chuẩn theo điểm thi tốt nghiệp THPT từ 28/30 trở lên có 50 ngành sư phạm và 17 ngành kỹ thuật then chốt, công nghệ chiến lược (khoa học máy tính, trí tuệ nhân tạo, vi mạch bán dẫn, điều khiển và tự động hóa…).

Thí sinh tham dự Ngày hội lựa chọn nguyện vọng xét tuyển 2025 tại Đại học Bách khoa Hà Nội.

Vẫn còn hạn chế

Không thể phủ nhận, công tác tuyển sinh đại học, cao đẳng năm nay vẫn có một số điểm cần được khắc phục. Trong đợt xét tuyển chung năm 2025, có hơn 10 trong tổng số hơn 500 đầu mối tuyển sinh của các cơ sở giáo dục đại học để xảy ra sai sót ở mức gây ảnh hưởng đáng kể đến kết quả trúng tuyển của thí sinh. Nguyên nhân của các sai sót này đã được kịp thời xác định rõ, chủ yếu nằm ở 3 nhóm:

Thứ nhất, tâm lý chủ quan của một số cơ sở giáo dục đại học không tham gia tập huấn nghiệp vụ đầy đủ, chưa bám sát những điều chỉnh kỹ thuật mới của tuyển sinh năm 2025 dẫn đến sai sót trong một số bước của quá trình lọc ảo tuyển sinh.

Cán bộ tuyển sinh của các trường đại học chưa tìm hiểu đầy đủ và thực hiện đúng Quy chế tuyển sinh dẫn đến sai sót trong công bố và xác lập các điều kiện, tiêu chí xét tuyển (tổ hợp môn xét tuyển, ngưỡng đầu vào, tiêu chí phụ...). Nhân sự cán bộ kỹ thuật, cán bộ tuyển sinh của các trường thay đổi thường xuyên dẫn đến sai sót trong thao tác kỹ thuật (thường do thao tác bằng tay).

Mặc dù tất cả sai sót này được giải quyết, bảo đảm thí sinh trúng tuyển và được nhập học đúng nguyện vọng và điều kiện thực tế, nhưng quá trình xử lý ở một số trường còn lúng túng, kết quả cập nhật chưa nhất quán trên hệ thống tuyển sinh chung, gây tâm lý lo lắng và bức xúc cho thí sinh.

Thứ hai, nhiều cơ sở đào tạo áp dụng các phương thức xét tuyển và tổ hợp xét tuyển cho cùng một ngành nhưng chưa bảo đảm khả năng đánh giá tương đương về năng lực của người học.

Năm 2025, có khá nhiều cơ sở đào tạo xét tuyển sử dụng kết quả học tập THPT (học bạ), đồng thời sử dụng kết quả thi tốt nghiệp THPT và kết quả, thành tích học tập khác của thí sinh, kết quả các kỳ thi riêng.

Trong nhiều trường hợp các phương thức này không đánh giá cùng một nhóm năng lực tương đương của người học nên các cơ sở đào tạo gặp khó khăn khi phải đưa ra quy tắc quy đổi tương đương điểm trúng tuyển.

Tương tự như vậy, khi một ngành sử dụng nhiều tổ hợp quá khác nhau (ví dụ có ngành lấy cả khối A00 và C00), việc quy đổi không có ý nghĩa và đôi khi mang lại sự bất hợp lý và gây hiệu ứng tâm lý cho thí sinh và xã hội. Điều này là do sự lựa chọn các phương thức và tổ hợp xét tuyển chưa phù hợp.

Quy chế tuyển sinh 2025 yêu cầu quy đổi tương đương điểm trúng tuyển đã làm đã phần nào khắc phục bất hợp lý này nhưng do năm đầu áp dụng còn có sự lúng túng khi triển khai của một số trường đại học.

Thứ ba, một số cơ sở đào tạo lạm dụng các hình thức cộng điểm thưởng, điểm ưu tiên, dẫn tới một số ngành có điểm chuẩn chưa hợp lý. Quy chế tuyển sinh 2025 đã đưa ra quy định để hạn chế mức điểm cộng (điểm thưởng, điểm ưu tiên…).

Thực tế cho thấy, vẫn còn hiện tượng cộng điểm chưa hợp lý, gây ra hiện tượng điểm chuẩn vào ngành bị đẩy lên cao (thống kê năm 2025 có 4 trường hợp điểm chuẩn đạt mức 30 điểm). Trong một số trường hợp, việc lạm dụng hình thức cộng điểm có thể gây mất công bằng cho những thí sinh khác ít có điều kiện hoặc cơ hội để cạnh tranh bình đẳng.

Ngoài những nguyên nhân được chỉ ra đối với từng tồn tại, hạn chế nêu trên, một nguyên nhân khác là công tác truyền thông (bao gồm cả truyền thông trong nội bộ ngành) chưa được thực hiện chủ động và toàn diện, dẫn tới một những chủ trương đổi mới chưa được hiểu đầy đủ, nhất quán.

Tân sinh viên đến nhập học tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam.

“Bộ GD&ĐT đã chỉ đạo triển khai công tác tuyển sinh đại học năm 2025 với nhiều bước tiến so với các năm trước. Tuy nhiên, vẫn còn một số tồn tại, hạn chế cần tiếp tục nghiên cứu để khắc phục. Thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị, Bộ GD&ĐT đang hoàn thiện dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) trình Quốc hội, đồng thời xây dựng Đề án đổi mới tuyển sinh đại học.
Đây sẽ là cơ sở để rà soát, sửa đổi, bổ sung Quy chế tuyển sinh theo hướng nâng cao chất lượng, giảm bớt phương thức, bảo đảm phù hợp, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo, tạo điều kiện thuận lợi và công bằng tối đa cho thí sinh”– ông Nguyễn Tiến Thảo.

Thí sinh tham dự Ngày hội lựa chọn nguyện vọng xét tuyển năm 2025 tại Đại học Bách khoa Hà Nội. Ảnh: Nam Trần.

Tác động từ những điểm mới

Gia tăng niềm tin của người học và xã hội

Vẫn còn hạn chế

“Bộ GD&ĐT đã chỉ đạo triển khai công tác tuyển sinh đại học năm 2025 với nhiều bước tiến so với các năm trước. Tuy nhiên, vẫn còn một số tồn tại, hạn chế cần tiếp tục nghiên cứu để khắc phục. Thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị, Bộ GD&ĐT đang hoàn thiện dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) trình Quốc hội, đồng thời xây dựng Đề án đổi mới tuyển sinh đại học.
Đây sẽ là cơ sở để rà soát, sửa đổi, bổ sung Quy chế tuyển sinh theo hướng nâng cao chất lượng, giảm bớt phương thức, bảo đảm phù hợp, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo, tạo điều kiện thuận lợi và công bằng tối đa cho thí sinh”– ông Nguyễn Tiến Thảo.