Để giáo dục Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu ‘top’ 20 thế giới

GD&TĐ - Nghị quyết số 71-NQ/TW đặt mục tiêu đến năm 2045, Việt Nam có hệ thống giáo dục hiện đại, công bằng, chất lượng, vào nhóm 20 quốc gia hàng đầu.



Ông Ngô Huy Tâm - chuyên gia giáo dục, ThS Thiết kế chương trình giảng dạy Đại học Houston (Mỹ) - cho rằng, để đạt mục tiêu này, Việt Nam cần tận dụng kỷ nguyên công nghệ số và thực hiện một lộ trình triển khai toàn diện và đồng bộ.

Theo đó, trước hết, cần giải quyết vấn đề hạ tầng không đồng đều bằng cách nâng cấp mạng lưới Internet tốc độ cao và cung cấp các thiết bị học tập tối thiểu cho các khu vực kinh tế khó khăn.

Công nghệ có khả năng xóa nhòa các rào cản địa lý, giúp thu hẹp nhanh chóng khoảng cách giữa giáo dục thành thị và nông thôn thông qua các nền tảng học trực tuyến, cho phép học sinh ở vùng nông thôn tiếp cận các tài liệu và bài giảng chất lượng cao.

Thứ hai, vai trò của giáo viên trong mô hình giáo dục 4.0 cần phải thay đổi một cách căn bản. Thay vì chỉ là người truyền đạt kiến thức, giáo viên phải trở thành người "kết nối, định hướng và hỗ trợ học tập".

Để làm được điều này, cần xây dựng lộ trình đào tạo bắt buộc về kỹ năng số cho toàn bộ đội ngũ nhà giáo. Các khóa đào tạo không chỉ hướng dẫn cách sử dụng các công cụ công nghệ mà còn tập trung vào việc đổi mới phương pháp giảng dạy, áp dụng các mô hình học tập hiện đại như lớp học đảo ngược hay học qua dự án.



Thứ ba, đổi mới phương pháp dạy và học với công nghệ (EdTech), cụ thể như sau:

Cá nhân hóa việc học: ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu lớn (Big Data) để tạo ra lộ trình học tập độc đáo cho từng học sinh, xác định điểm mạnh và điểm yếu, từ đó gợi ý các bài tập và tài liệu phù hợp. AI sẽ đóng vai trò như một "trợ lý cá nhân hóa rất hiệu quả" cho giáo viên. Thế giới đang chuyển từ cá nhân hóa học tập, sang chính xác hóa học tập ( precision learning). Việt Nam không thể nằm ngoài xu thế của thời đại.

Học tập tương tác và trải nghiệm: các công nghệ thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR) có thể tạo ra môi trường học tập sống động, mô phỏng các tình huống thực tế, giúp học sinh chủ động và hứng thú hơn trong quá trình học. Song song, duy trì và phát triển các nguồn lực thực nghiệm, thực hành trong giáo dục.

Quản trị và đánh giá thông minh: AI có thể tự động hóa việc tạo và chấm điểm bài kiểm tra, giúp giáo viên tiết kiệm thời gian đáng kể. Big Data cũng có thể được sử dụng để dự đoán khả năng học tập, phát hiện sớm các học sinh có nguy cơ không đạt chuẩn và đưa ra cảnh báo cho giáo viên để hỗ trợ kịp thời.

Thứ tư, hoàn thiện thể chế và pháp lý. Với nội dung này, ông Ngô Huy Tâm cho rằng, cần sớm ban hành và hoàn thiện các văn bản pháp luật quan trọng và các chính sách cụ thể cho chuyển đổi số trong giáo dục. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền một cách thực chất, gắn quyền hạn với trách nhiệm để các cơ sở giáo dục có đủ thẩm quyền và linh hoạt trong đổi mới.

Thứ năm, học hỏi kinh nghiệm quốc tế và tích hợp các yếu tố. Cụ thể, học hỏi từ các mô hình thành công trên thế giới như Phần Lan (chuyên nghiệp hóa giáo viên và bình đẳng) hay Estonia (tiên phong trong số hóa).

Quan trọng hơn, Việt Nam cần theo đuổi một cách tiếp cận toàn diện bằng cách tích hợp giáo dục STEM với khoa học xã hội và nhân văn. Thay vì chỉ tập trung vào STEM, một mô hình "STEAM+" sẽ giúp đào tạo ra những con người không chỉ giỏi kỹ thuật mà còn có tư duy phản biện, đạo đức xã hội và bản sắc văn hóa vững vàng. Đây là con đường bền vững để Việt Nam phát triển toàn diện và thực sự trở thành một nền giáo dục đẳng cấp quốc tế.



Ông Ngô Huy Tâm - chuyên gia giáo dục, ThS Thiết kế chương trình giảng dạy Đại học Houston (Mỹ) - cho rằng, để đạt mục tiêu này, Việt Nam cần tận dụng kỷ nguyên công nghệ số và thực hiện một lộ trình triển khai toàn diện và đồng bộ.

Theo đó, trước hết, cần giải quyết vấn đề hạ tầng không đồng đều bằng cách nâng cấp mạng lưới Internet tốc độ cao và cung cấp các thiết bị học tập tối thiểu cho các khu vực kinh tế khó khăn.

Công nghệ có khả năng xóa nhòa các rào cản địa lý, giúp thu hẹp nhanh chóng khoảng cách giữa giáo dục thành thị và nông thôn thông qua các nền tảng học trực tuyến, cho phép học sinh ở vùng nông thôn tiếp cận các tài liệu và bài giảng chất lượng cao.

Thứ hai, vai trò của giáo viên trong mô hình giáo dục 4.0 cần phải thay đổi một cách căn bản. Thay vì chỉ là người truyền đạt kiến thức, giáo viên phải trở thành người "kết nối, định hướng và hỗ trợ học tập".

Để làm được điều này, cần xây dựng lộ trình đào tạo bắt buộc về kỹ năng số cho toàn bộ đội ngũ nhà giáo. Các khóa đào tạo không chỉ hướng dẫn cách sử dụng các công cụ công nghệ mà còn tập trung vào việc đổi mới phương pháp giảng dạy, áp dụng các mô hình học tập hiện đại như lớp học đảo ngược hay học qua dự án.



Thứ ba, đổi mới phương pháp dạy và học với công nghệ (EdTech), cụ thể như sau:

Cá nhân hóa việc học: ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu lớn (Big Data) để tạo ra lộ trình học tập độc đáo cho từng học sinh, xác định điểm mạnh và điểm yếu, từ đó gợi ý các bài tập và tài liệu phù hợp. AI sẽ đóng vai trò như một "trợ lý cá nhân hóa rất hiệu quả" cho giáo viên. Thế giới đang chuyển từ cá nhân hóa học tập, sang chính xác hóa học tập ( precision learning). Việt Nam không thể nằm ngoài xu thế của thời đại.

Học tập tương tác và trải nghiệm: các công nghệ thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR) có thể tạo ra môi trường học tập sống động, mô phỏng các tình huống thực tế, giúp học sinh chủ động và hứng thú hơn trong quá trình học. Song song, duy trì và phát triển các nguồn lực thực nghiệm, thực hành trong giáo dục.

Quản trị và đánh giá thông minh: AI có thể tự động hóa việc tạo và chấm điểm bài kiểm tra, giúp giáo viên tiết kiệm thời gian đáng kể. Big Data cũng có thể được sử dụng để dự đoán khả năng học tập, phát hiện sớm các học sinh có nguy cơ không đạt chuẩn và đưa ra cảnh báo cho giáo viên để hỗ trợ kịp thời.

Thứ tư, hoàn thiện thể chế và pháp lý. Với nội dung này, ông Ngô Huy Tâm cho rằng, cần sớm ban hành và hoàn thiện các văn bản pháp luật quan trọng và các chính sách cụ thể cho chuyển đổi số trong giáo dục. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền một cách thực chất, gắn quyền hạn với trách nhiệm để các cơ sở giáo dục có đủ thẩm quyền và linh hoạt trong đổi mới.

Thứ năm, học hỏi kinh nghiệm quốc tế và tích hợp các yếu tố. Cụ thể, học hỏi từ các mô hình thành công trên thế giới như Phần Lan (chuyên nghiệp hóa giáo viên và bình đẳng) hay Estonia (tiên phong trong số hóa).

Quan trọng hơn, Việt Nam cần theo đuổi một cách tiếp cận toàn diện bằng cách tích hợp giáo dục STEM với khoa học xã hội và nhân văn. Thay vì chỉ tập trung vào STEM, một mô hình "STEAM+" sẽ giúp đào tạo ra những con người không chỉ giỏi kỹ thuật mà còn có tư duy phản biện, đạo đức xã hội và bản sắc văn hóa vững vàng. Đây là con đường bền vững để Việt Nam phát triển toàn diện và thực sự trở thành một nền giáo dục đẳng cấp quốc tế.